Bolivya

Kurumlarca tastiklenmiş ‘dünyanın en tehlikeli yolu’nu, turistik bir atraksiyona çevirenleri,                         tebrik ediyorum hihi çok eğlenceliii…

İlk önce, bisikletleri sırtlanmış bir minibüsle, 4700m. yüksekliğindeki La Cumbre’ye çıkartılıyorsun.

La Cumbre soğuk, engin, derin.. belli ki fırtına öncesi sessizliğini giymiş üzerine.. Sen de verdikleri rüzgarlık ve pantalonu, kıyafetlerinin üzerine geçirip, kaskı, dizlik ve kollukları takıp, tam takır Bisikletine biniyor, başlıyorsun aşağı doğru pedala..

Burayı biliyorsundur.. heyecan rüzgarı.. adrenaline russshhhhhhhhhhhhhhh

üstelik sadece adrenalin değil, manzara de kesiyor nefesini..

Hedefin, arada verilen duraklarla, 5-6 saat sürmesi planlanan,

64km.nin sonundaki Coroico kasabası (1200m.)

Yol hep dar (3m civarı), ama başta asfalt başlıyor.. Korkuna pedal basıyorsun..

Grup, doğal bir şekilde 2’ye ayrılıyor – baştaki adrenalingiller ve güvensever takipçiler… Ara ara, fotoğraf kareleri ve dinlenme gerekçeleriyle buluşuluyor da..

Sonra asfalt devri bitiyor Ve taş, kaya, toprak devri başlıyor. Zaten bu yüzden daha pahalı olan, hem ön, hem arka süspansiyonlu bisikletler öneriliyor.

Hava gittikçe ısınıyor, kat kat soyunmaya başlıyorsun.

Bitkiler, çiçekler, böcekler de değişiyor bu değişime.

Yol gittikçe daralıyor, zorlaşıyor.. anca Varış anında nefesini bırakıyorsun..

Senede 200-300’ü bulan ölüm oranlarını da, varış anında ‘i survived the worlds most dangerous road’ tshirt’ünün eşliğinde alıyorsun tabi.

Yol’un başında adrenalingillere yakın olan ben, malesef değişen devirde, ön tekerimin, bi taşın üzerinde zıplamayı seçmesiyle, farklı bir manzara üzerinden, yeri boyladım.

Genel olarak içeriden gittikçe, üstelik de düşmüş bir insan olarak, fazla bir tehlike görmedim açıkçası. Manyaksan ayrı.. Ama gel gör ki düşüşüm sonrası spreylenmem ardından, beni arkadan takip eden arabaya da oturttulargrr. Bu duruma hiç fazla dayanamayan ben, neyseki ısrarlarım sonrası yola bisikletle devam edebildim, 🙂

tur operatoru seçimine ve hava koşullarına dikkat

yavaş gidin ki yolun, güzelliğin keyfini çıkarın

safe and good ones..

(16-17.04.2011)

LP’nin ‘en sert futbol oyuncusuna bile, yoga yaptırtabilecek yer’ tarifi üzerine, Sorata için ok, bende yaydan çıktı.. vardığında ise kalpler açtı..

Doğa ana, yerliler gibi, kat kat, yemyeşil etekler giymiş – baktıkça, dünyaya bakışın değişiyor, boyut kazanıyor.. doyamıyorsun.

Güneşten aldıkları parıltılarıyla hava atan yapraklar, el ele vermiş müthiş bir koreografi ile rüzgara dansediyor..

resim bununla da bitmiyor..

(Accomodation) bu kadar etkilenmemin başka bir sebebi de, kaldığımız hostel- ‘Altai Oasis’, Sorata’ya, muhtemelen en güzel açıdan bakan araziye, sahipleri de bir o kadar güzel kalbe ve hizmete sahipler. Bahçesinde küçük bir gezinti, sizi, ‘what dreams may come true’ sahnelerine götürebilir.

Lama – bekçiniz,

renk renk çiçekler – halınız,

sarı başlı inek – baş  kahramanınız,

bir kulağı sürekli kalkık, diğer kulağı sürekli düşük köpecik – en iyi arkadaşınız,

kuyruğu nerdeyse tavuz kuşu kuyruğu kadar uzun olan papağan ise, aslında gerçek olan, hayali arkadaşınız olabilir..

ve tüm bunlara 12b’ya kamp imkanından, 420b’ya, özel kabinlere kadar, kahvaltı dahil sahip olabilirsiniz.

iyi keyifler 🙂

(14.04.2011)

Halk otobüsü ile 20b’ye 3,5 saatte / turistik otobüsle 25b’ye 3 saatte

(aradaki fark az olduğundan ve turistik önerildiğinden, 2.sini seçerek)

çok keyifli manzaralara tanık olan bu yolu, üst katta, en önde, yayıla yayıla geçirdim. (‘tabi, böyle kısa yolculuklar yerine uzunları böyle olsa ya’ diye de içimden geçirmeden edemedim)

Bir ara otobüsten indirildik. Otobüsümüz, tek araçlık bir arabalı vapur ile, biz de, ona benzer bir tekne ile, göle, kestirme bir yol yaptık (1,5b : 2kuruş).

Nerdeyse, köylü nüfusu kadar, alpaka ve laması olan, San Pablo de Tiquina köyü’nden de tekrar otobüsümüze binip,

La Paz’a vardık.

Kıtanın, en zengin doğal kaynaklarına sahip olmasına rağmen, en fakir ülkesi de Bolivya.

(Şehirlerde %60’lara gelen fakirlik oranı, köylerde, 80’lere çıkabiliyor.)

%60’dan fazla yerli kökeniyle, ‘kıtanın en yerli ülkesi’ ünvanını da taşıyor Bolivya..

Ernesto Che Guevara’nın malesef devrim hazırlığındayken, öldürüldüğü ülke de aynı zamanda..

1825 yılında, yine Simon Bolivar sayesinde kazanılan bağımsızlığın anısına, ülkeye, ‘Bolivar’ın ülkesi’, ‘Bolivya’ denmiş.

(Tarihi ile ilgili bilgileri, yazının sonunda bulabilirsiniz.)

1usd: 7 usd

Haziran – Eylül yüksek, Ekim – Mayıs düşük sezon. Kasım – Nisan arası ise yağışlı..

9,8 milyon nüfustan %70’i Altiplano yaylasında yaşıyor. Sayısı %60’ı aşan yerlilerin %25’i Aymara’lar,  %30’u Quecha’lar. Geri kalanlar ise Guarani’ler, Chiqutano’lar ve %1’i de, Potosi’de, madenlerde çalışan Afrika kökenliler.

En alçak nokta: Rio Paraguay 90 m
En yüksek nokta: Nevado Sajama 6,542 m

En önemli doğal kaynakları: Kalay (dünyada 2.), doğal gaz, petrol, çinko, tungsten, antimon, gümüş, demir, kurşun, altın, kereste, hidro güç

La Paz (devletin bulunduğu şehir); Sucre (legal başkent ve adliyenin bulunduğu şehir)

Eskiden koka yaprağı yetiştiren Eva Morales, şimdilerde başbakan. Yerlilere şimdiye kadar tanınmayan hakları tanıyor, Ama malesef bu da orta ve yüksek sınıfı mutsuz yapıyormuş.

%95 katolik ama yerliler kendi inanışları ile (animism) birleştirdiklerinden, ortaya karışık birşeyler çıkmış.. Hristiyanlığın yanısıra,  en çok Pachamama anılıyor ve haliyle beraberinde, koka yaprağı, alkol ve hayvan sunumu vs.. (bu konulara daha sonra, daha derin gireceğim zaten).

Hayvan ve bitki alemleri de çok zengin. Karıncayiyen, anakonda, armadillo, arı, And dağı kondor kuşu, jaguarlar, ailenin sadece bir kaç bireyleri.. 1000 ‘i aşkın neotropik kuş çeşitleri ve 5000’i aşan bitkileri de takdire şayhan.

Musica: Altiplato’da daha kederli sesler çıkarken, Tarija yakınlarında, daha renkli ve canlı melodilere rastlanıyormuş. Yine charango ve guena, en önemli enstrümanları.

Milli sporları futbol. Rakettopu, bilardo, dama ve zar oyunları da çok yaygın.

Bir de spordan daha çok gösteri dünyasına dönüşmüş, hatta yeni bir akım sayılan, köylülerin yerli etekleriyle bile yaptıkları güreşleri var.

Görülesiler:

Tupiza *

Salar de Uyuni *

Potosi *

Isla Del Sol

Parque Nacional & Area de Uso Multiple Amboro

Rurrenabaque for Amaszonas

Sucre *

Laguna Colorado

Cordillera Real

Cochabamba *

Oruro for carnaval

Tarija

La Paz *

Coroico *

Bolivya’nın ilk tarihi hakkındaki bilgiler,

Tiahuanaaco bölgesinde Titicaca Gölü’nün kuzey tarafındaki kalıntılar incelenmek suretiyle elde edilmeye başlanmıştır. Burada, yapılan kazılar sonucu M.S. 100 ile 600 yılları arasına ait olduğu tahmin edilen ileri bir medeniyetin birçok kalıntıları bulunmuştur. Bugünkü Bolivya’da yaşayanların çoğunluğunu teşkil eden Aymarslar muhtemelen bu medeniyeti kuranların torunlarıdır. On beşinci asır ortalarına doğru şimdiki Peru tarafından gelen İnkalar, Aymarsların bir kısmını yenerek Bolivya’nın Altiplano bölgesini ele geçirdiler. Ancak Aymarslar yakın dağlara yerleştiler ve İnkalar ile anlaşarak orada yaşamaya başladılar. Dağı kendi etkileri altına aldılar. 1531’de Francisco Pizarro komutasında buraya gelen İspanyollar, İnkalarla yaptıkları savaşlar sonucu 1528’de Bolivya’nın tamamını ele geçirdiler.

İspanyollar 16. asırda dillere destan olan zengin gümüş yataklarında yerlileri ve Afrika’dan getirilen zencileri köle olarak çalıştırdılar. 1650 yılında koloninin merkezi olan Potosi şehri 150.000 nüfusu ile Latin Amerika’nın en büyük şehriydi. İspanyolların yerli halka yaptıkları idari baskılar üzerine 17 ve 18. asırda bir dizi siyasi ihtilal vukua gelmiştir. 1780 yılında bir grup yerli, La Paz liderliğinde isyan ettiler ve gerilla savaşları yaptılarsa da yenilerek bir çoğu yok edildi. İlk bağımsızlık hareketi, 1809 yılında başlatıldı ve bağımsızlık ilan edildi. Ancak İspanyolların bağımsızlığı kabul etmemesi üzerine başlayan uzun savaşlar sonucunda, 1825 tarihinde İspanyollar Bolivya’nın bağımsızlığını kabul etmek zorunda kaldılar. Bolivyalılar bir cumhuriyet idaresi kurdular ve Chaguisaca şehrini Sucre ismi ile başşehir yaptılar.

1883 yılına kadar süren savaşta Bolivya ve Peru, Şili’ye yenildi ve Bolivya Büyük Okyanus kıyılarını Şili’ye bırakmak zorunda kaldı. Yaptığı savaşları kaybedince, 1903’te Acre bölgesini Brezilya’ya, Chaconun bir bölümünü 1932’de Paraguay’a bıraktı. Ülke çeşitli iç karışıklıklar içinde uzun müddet çalkalandı. Bir ara madenler 1952’de devletleştirildi ise de 1966’da tekrar özel sektöre devredildi. 1974’te yapılan fiyat ayarlamaları ülkede büyük karışıklıklar çıkmasına sebeb oldu. Yüzlerce yerli öldürüldü. 1976’da ordu idareye el koyarak yönetimi ele aldı. Nihayet çeşitli karışıklıklardan sonra ordunun 1982 yılı Temmuzunda, General Guido Vildoso’yu Cumhurbaşkanlığına getirmesi ile durum sakinleşti.